Կան ակումբներ, որոնք պատկանում են մի քանի անձանց կամ ընկերությունների, կան ակումբներ, որոնք երկրպագուներինն են, կան նաև այնպիսիք, որոնց ղեկին կանգնած է մեկ մարդ կամ կազմակերպություն. հենց դրանք են ֆուտբոլում առաջացնում ամենամեծ ռեզոնանսը ու ընկնում քննարկումների, քննադատությունների ալիքի տակ: VNews-ի նոր շարքը հենց այդպիսի ակումբների ու սեփանականատերերի մասին է:
21-րդ դարի սկզբում Անգլիայի Պրեմիեր լիգան իր հեղինակությամբ զիջում էր Իսպանիայի ու Իտալիայի առաջնություններին, բայց վերջին 20 տարում թանկացել է բիտկոինների արագությամբ: Այդ սրընթաց արագության հիմքը դարձան արտասահմանցի մեծահարուստների ներդրած գումարները: Բայց բացումն արեց Ռոման Աբրամովիչը, որը 2003 թվականին գնեց «Չելսին» և տակնուվրա արեց տրանսֆերային շուկան:
Արագ հարստացավ և սիրահարվեց ֆուտբոլին
Ռոման Աբրամովիչը բավականին վաղ է հարստացել, ինչը բարդ չէր 90-ականների Ռուսաստանում: Նախագահ Բորիս Ելցինի հետ մտերիմ հարաբերություններ հաստատելուց հետո ռուս գործարարն 33 տարեկանում արդեն միլիարդատեր դարձավ: Նա օգնեց Ելցինին վերընտրվել 1996 թվականի նախագահական ընտրություններում՝ ֆինանսավորելով նրա նախընտրական արշավը: Հետագայում Աբրամովիչը ամրապնդեց իր դիրքերը՝ դառնալով Չուկոտկայի նահանգապետ, որտեղ տեղակայված էին նավթի արտադրության նրա ընկերությունները:
2000-ականների սկզբին ռուս մեծահարուստների համար երկրորդ հայրենիք դարձավ Անգլիան, որտեղ նրանք տեղափոխում էին իրենց բիզնեսները, արձակուրդներն էին անցկացնում կամ նույնիսկ փախչում հետապնդումից: Աբրամովիչը Ռուսաստանի նոր իշխանության հետ լավ հարաբերություններ պահպանեց, ինչի հետևանքով Անգլիա միայն զվարճանալու համար էր գնում: Այդպիսի մի զվարճանք դարձավ 2002/03 Չեմպիոնների լիգայի քառորդ եզրափակիչի «Մանչեսթեր Յունայթեդ»-«Ռեալ» պատասխան խաղը, որին նրան հրավիրել էին ընկերները: Աբրամովիչը, մինչև այդ, ֆուտբոլի հանդեպ կիրք չուներ, բայց «Օլդ Թրաֆորդում» դիտած այդ խաղից հետո սիրահարվեց աշխարհի ամենատարածված խաղին: Ռոմանին հեշտ է հասկանալ: Յուրաքանչյուր մարդ, ով տեսել է այդ փառահեղ հանդիպումը, չի կարող մոռանալ, թե ինչպես Ռոնալդոն դարձավ հեթ-տրիկի հեղինակ, իսկ Դևիդ Բեքհեմը փոխարինման մտնելով 4:3 հաշվով հաղթանակ պարգևեց ՄՅՈւ-ին (բայց կիսաեզրափակիչ անցավ «Ռեալը»՝ Մադրիդում տոնած հաղթանակի շնորհիվ՝ 3:1):
Մարզադաշտից դուրս գալով, Աբրամովիչը որոշեց, որ պետք է իր սեփական ակումբն ունենա և նույնպես մասնակից դառնա այս ֆուտբոլային հեքիաթին:
Ինչպես ընտրեցին «Չելսին»
Լոնդոնյան ակումբը մեծ հաղթանակների անցյալ չուներ, սակայն վերջին տարիներին 6-րդ տեղից ցածր չէր իջնում: Թիմում էին եվրոպական ֆուտբոլի վետերաններ Մարսել Դեսային, Ջանֆրանկո Ձոլան և Ջիմի-Ֆլոյդ Հասելբայնկը, երիտասարդ ու խոստումնալից Ֆրենկ Լեմպարդը և Ջոն Տերին, իսկ թիմը գլխավորում էր պարոն համեստություն Կլաուդիո Ռանիերին: Բայց «Չելսին» գնելու գլխավոր պատճառը դա չէր, այլ 2002/03 մրցաշրջանի արդյունքով Չեմպիոնների լիգայի ուղեգիր նվաճելը:« Չելսին» ու «Լիվերպուլը» պայքարում էին չորրորդ տեղի համար և վերջին տուրում հանդիպեցին միմյանց: Թոշակառուներին նույնիսկ ոչ-ոքին էր ձեռնտու, սակայն նրանք կամային հաղթանակի (2:1) հասան Դեսայիի ու Յեսպեր Գրոնկյաերի գոլերի շնորհիվ: Դա «Չելսիի» սեփականատեր Սեմ Բեյթսի համար փրկություն էր: Նա 1882 թվականին ակումբը գնել էր խորհրդանշական 1 ֆունտի դիմաց, բայց մարել էր 1,5 մլնի պարտքեր: Հետագայում նա վերանորոգել էր «Ստեմֆորդ Բրիջը», սակայն ծախսերը չափազանց մեծ են եղել, և ակումբը խոշոր պարտքեր էր կուտակել: Չեմպիոնների լիգայում չհայտնվելու դեպքում նա ստիպված էր լինելու մի քանի առաջատար ֆուտբոլիստների վաճառել: Բայց Բեյթսը չգիտեր, որ «Լիվերպուլի» դեմ խաղը ոչ միայն օգնելու էր ակումբին, այլև նրան մեծահարուստ էր դարձնելու:
Ռոման Աբրամովիչը «Օլդ Թրաֆորդից» Ռուսաստան վերադառնալուց հետո հավաքեց իր խորհրդականներին և հրահանգեց իր համար անգլիական ակումբ գտել, որում ներդրումներ կատարելուց հետո հնարավոր կլինի անմիջապես պայքարել բոլոր տիտղոսների համար: Վերջնական ցուցակում էին «Չելսին», «Մանչեսթեր Յունայթեդը» և «Տոտենհեմը»: ՄՅՈւ-ն գնելու համար երկարատև ու բարդ բանակցություններ էին սպասվում, այդ պատճառով լոնդոնյան թիմերից ընտրվեց այն, որը պետք է խաղար Չեմպիոնների լիգայում:
«Ամեն ինչ շատ արագ կատարվեց: «Չելսին» 18 ամիս ներդրող էր փնտրում, այնպես որ պատկերացրեք, թե որքան մարդկանց ենք հանդիպել, որոնք անիմաստ վատնում էին մեր ժամանակը: Ռոմանը միանգամից իրեն դրսևորեց այնպիսի մարդու նման, որը զբաղվում է նրան իսկապես հետաքրքրող գործերով»,- ավելի ուշ պատմեց «Չելսիի» տնօրեն Մարկ Թեյլորը:
Աբրամովիչը նույնիսկ չէր եղել «Ստեմֆորդ Բրիջում», իսկ երբ ուղղաթիռով անցնում էր Լոնդոնի վրայով, նրան թվաց, որ «Չելսիի» ստադիոնը «Կրեյվեն Կոտեջն» է («Ֆուլհեմի» մարզադաշտը), որի խոտը հանվել էր ամառային արձակուրդների պատճառով:
«Ինչպես թե, ես սա՞ եմ գնում»: «Ասացի ոչ, ոչ, ոչ, մեր ստադիոնը մի փոքր ավելի հեռու է և ավելի լավը»,- պատմել է Աբրամովիչի խորհրդական Եվգենի Տենենբաումը:
Գործարք և արագ ներդրումներ
Անգլիայում չէին ճանաչում Աբրամովիչին: Նրա իրավաբանները «կապույտների» ղեկավարության հետ հանդիպման համար նույնիսկ «Ֆորբս» ամսագրի վերջին համարն էին տարել, որպեսզի ցույց տային, որ Աբրամովիչն այդ պահին աշխարհի 15-րդ ամենահարուստ մարդն է:
Գործարքը կազմեց 140 մլն ֆունտ: Այդ գումարից 60-ը փոխանցվեց Բեյթսին, իսկ 80 մլնով վճարվեցին ակումբի պարտքերը:
«Ինձ սպասարկող բանկում իրարանցում էր: Չէ՞ որ նրանց հաճախորդի հաշվին 60 մլն ֆունտ գումար էր փոխանցվել: Ես զանգահարեցի Քենին, որը հյուրանոցում էր և ասացի. «Հենց նոր 60 մլն փոխանցվեց իմ հաշվին, իսկ ես տաքսիով գնում եմ օդանավակայան: Տարօրինակ զգացում էր»,- հիշել է Թեյլորը:
Գործարքը ձևակերպեցին հուլիսի մեկի երեկոյան: Աբրամովիչն անմիջապես սկսեց «Չելսին» համալրելու գործընթացը: Տրանսֆերներով զբաղվում էր հանրահայտ գործակալ Պինի Զահավին:
Մեր ընտրանին
Շեյխերի գահակալումը․ Որտեղից են գալիս և ուր են գնում ՊՍԺ-ում ներդրված գումարները
Գլեյզերների գահակալումը. Ինչու են «Յունայթեդի» երկրպագուները ատում ամերիկացի սեփականատերերին
«Վերադարձ հնին՝ նորի ակնկալիքով». Ինչպիսին էր «Բարսելոնան» Ժոան Լապորտայի առաջին նախագահության օրոք
«Չելսիի» կիսապաշտպան Գրոնկյաերը պատմել է. «Արձակուրդս անցկացնում էի Դանիայում գտնվող իմ ամառանոցում, երբ լսեցի ակումբի սեփականատիրոջ փոփոխության մասին: Այն ժամանակ մտածեցի, որ դա ձևական փոփոխություն է և բացարձակ պատկերացում չունեի, թե մեր ակումբում ինչպիսի մեծ ներդրումներ են կատարվելու»:
6 օրում «Չելսին» ձեռք բերեց Դեմիեն Դաֆին, Ուեյն Բրիջին, Ժերեմիին ու Գլեն Ջոնսոնին: Այդ տրանսֆերների համար Չելսին ծախսեց 37 մլն ֆունտ: Համեմատության համար նախորդ ամառային տրանսֆերային պատուհանի ժամանակ «կապույտները» մեկ նորեկ էին ունեցել, այն էլ ազատ գործակալի կարգավիճակով: Անցավ մեկ ամիս և լոնդոնցիները գնեցին նաև Խուան Սեբաստիան Վերոնին, Ադրիան Մուտուին, Ջո Քոուլին և Ալեքսեյ Սմերտինին (Ռուսաստանում լրացուցիչ աջակցության համար PR քայլ): «Չելսին» իր պատմության տրանսֆերային ռեկորդը թարմացնում էր ամեն շաբաթը մեկ: Օգոստոսի վերջին օրերին նոր աստղեր ավելացան. Կլոդ Մակելելեն և Էրնան Կրեսպոն: Ակումբը երկու ամսում ծախսեց 155 մլն եվրո: Մեր օրերում էլ դա մեծ գումար է, իսկ 2003 թվականին դա պայթեցրեց տրանսֆերային պատուհանը:
Ցանկացած ակումբ կրկնակի բարձր գումար էր պահանջում «Չելսիից», որովհետև գիտեր. Աբրամովիչը կնախընտրի շուկայական գնից բարձր վճարել, այլ ոչ թե շաբաթներով բանակցել:
10 տարվա ծրագիր
Ռուս միլիարդատերը շատ լուրջ ծրագրեր ուներ: Նա ակումբի տնօրինության առջև հետևյալ նվազագույն խնդիրը դրեց հաջորդ 10 տարվա համար.
ԱՊԼ-ի 5 չեմպիոնություն
Չեմպիոնների լիգայի 3 գավաթ
Չնայած կատարված հսկայական փոփոխություններին, Աբրամովիչը որոշեց գլխավոր մարզչի պաշտոնում թողնել Կլաուդիո Ռանիերիին, սակայն պայմանով, որ թիմը պայքարելու է չեմպիոնության համար: Ակումբում ոչ բոլորն էին պատրաստ նման ճնշմանը, բայց կային մարդիկ, որոնք ճիշտ ընկալեցին ազդանշանը: Նրանցից մեկը կիսապաշտպան Ֆրենկ Լեմպարդն էր:
«Հիշում եմ՝ ինչպես Աբրամովիչը վայրէջք կատարեց և եկավ մեզ հետ զրուցելու: Հենց այդ պահին իմ գլխում փոխվեց «Չելսիի» մասին պատկերացումը, հայտնվեց իմ ունակությունները զարգացնելու ձգտում: Կատարելության այդ պահանջը հայտնվեց Աբրամովիչի շնորհիվ, որն իսկապես ուզում էր, որ մենք դառնանք լավագույնն աշխարհում»:
Թարմացված «Չելսին» Պրեմիեր լիգայում գրավեց երկրորդ տեղը՝ 11 միավորով զիջելով պատմության ամենաուժեղ ու անպարտելի «Արսենալին»: Չեմպիոնների լիգայում «կապույտները» պայքարից դուրս թողեցին նույն «Արսենալին», սակայն կիսաեզրափակիչում անսպասելիորեն պարտվեցին «Մոնակոյին»:
Ռանիերին պաշտոնանկ արվեց և սկիզբ դրեց «Չելսիի» այդ ավանդույթի սկզբին: Հետագա 17 տարում Ռոմանը ևս 13 գլխավոր մարզչի պաշտոնանկ արեց՝ ընդհանուր առմամբ փոխհատուցման համար վճարելով ավելի քան 100 մլն ֆունտ:
2004 թվականին գլխավոր մարզիչ նշանակվեց «Պորտուի» հետ Չեմպիոնների լիգան հաղթած Ժոզե Մոուրինյոն: Պորտուգալացու պահանջները բավարարելու համար ակումբը ևս 155 մլն եվրո ծախսեց, և դա վերջապես արդյունք տվեց: «Չելսին» 50 տարվա ընդմիջումից հետո դարձավ Անգլիայի չեմպիոն, իսկ հաջորդ տարի կրկնեց այդ նվաճումը: Թվում էր, թե Աբրամովիչի պահանջած 10 տարում 5 չեմպիոնությունն այդքան էլ չափազանցություն չէ, բայց ակումբն այդպես էլ չէր կարողանում տիտղոս նվաճել Չեմպիոնների լիգայում:
Արդյունքում, Մոուրինյուն հեռացվեց, հետո նաև Սկոլարին, Անչելոտին, Վիլաշ-Բոաշը.. և հանկարծ ժամանակավոր գլխավոր մարզիչ նշանակված Ռոբերտո դի Մատեոն 2011/12 Չեմպիոնների լիգայում «Չելսիին» հաղթանակ պարգևեց այն պահին, երբ թվում էր, թե «կապույտները» վերջին 9 տարվա իրենց ամենաթույլ խաղն են ցուցադրում: Եվս մեկ անգամ նրանք մոտ էին Եվրոպայի ուժեղագույն թիմը դառնալուն 2008 թվականին, երբ կրկին մարզիչ ժամանակավոր պաշտոնակատար էր (Աբրահամ Գրանտ), բայց «Մանչեսթեր Յունայթեդի» դեմ խաղի որոշիչ պահին սայթաքեց Ջոն Տերին:
Ի վերջո «Չելսին» չկարողացավ արդյունքներով համապատասխանել սեփականատիրոջ հավակնություններին: «Չելսին» 5 անգամ է ԱՊԼ-ի չեմպիոն դարձել այս 18 տարում, իսկ Չեմպիոնների լիգան՝ ընդամենը 1 անգամ: Բայց ակումբը ընդհանուր 18 տիտղոս է նվաճել: Համեմատության համար նշենք, որ «թոշակառուները» մինչև ռուս միլիարդատերի գալն իրենց պատմության 98 տարում 11 տիտղոս ունեին:
Հաղթանակի այլ տեսակ
Աբրամովիչը չկարողացավ իր ծրագրերի համաձայն «Չելսիին» Եվրոպայի թիվ մեկ ակումբը դարձնել, բայց կարողացավ այլ մեծագույն արդյունքի հասնել, որը, միգուցե, ավելի կարևոր է: Նա «Չելսիին» դարձրեց այնպիսի գրանդ, որը ժամանակի հետ դարձավ ինքնաֆինանսավորվող:
2007 թվականին« Չելսին» բացեց աշխարհի լավագույն մարզաբազաներից մեկը: Այն Կոբեմում է, որտեղ 30 խաղադաշտ կա: Այնտեղ են մարզվում գլխավոր թիմը, կանանց թիմը, մանկապատանեկան բոլոր թիմերը: «Կապույտները» նաև ստեղծեցին սկաուտային նոր համակարգ, որը աշխարհի բոլոր վայրերից խոստումնալից պատանիների է գտնում և հրավիրում ակումբի ակադեմիա: «Չելսին» նաև հնարեց մեծաթիվ վարձակալությունների սխեման, որի շրջանակում ակումբը պայմանագիր էր կնքում մոտ 50-60 ֆուտբոլիստի հետ, որոնցից 40-ն ուղարկվում էին վարձակալության: Նրանց ելույթներին հետևում էին հատուկ աշխատակիցներ, որոնք լավագույններին խորհուրդ են տալիս հրավիրել գլխավոր թիմ:
Սկաուտային աշխատանքի ամենավառ օրինակներից է Կևին դե Բրույնեի, Ռոմելու Լուկակուի և Մոհամեդ Սալահի տրանսֆերները, որոնք սակայն իրական շանս չստացան գլխավոր թիմում և աստղ դարձան այլ ակումբներում:
«Չելսին» նաև հիանալի աշխատանք տարավ համաշխարհային բրենդ դառնալու ուղղությամբ: 2015 թվականին կատարված հսկայածավալ հետազոտությունների արդյունքում պարզվեց, որ «Չելսին» անգլիական ամենաճանաչված ակումբն է այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են՝ Բրազիլիան, Մեքսիկան, Իսպանիան, Իտալիան, Թուրքիան, Չեխիան, Բելգիան, Սաուդյան Արաբիան, Կամերունը, Գանան, Ղազախստանը և ուրիշներ:
2003 թվականին Աբրամովիչը 140 մլն վճարեց «Չելսին» գնելու համար, հիմա «Forbes» ամսագրի գնահատմամբ ակումբն արժե 2,5 միլիարդ: Ընդ որում՝ 2012 թվականից սկսած «Չելսին» պահպանում է ֆինանսական «արդար խաղի» կանոնները, այսինքն՝ ծախսում է այնքան, որքան վաստակում է:
Ընթացիկ մրցաշրջանում «Չելսին» արդեն նվաճել է Անգլիայի լիգայի գավաթը, իսկ առջևում տարվա ամենակարևոր խաղն է՝ Չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչը: Այնտեղ մրցակիցը Պեպ Գվարդիոլայի հզոր «Մանչեսթեր Սիթին» է, բայց «Չելսին» գավաթը նվաճելու շատ լավ շանս ունի, չէ՞ որ կրկին մրցաշրջանի ընթացքում փոխել է մարզչին:
